1 januari 1790
Boschlandschap te Staphorst
Vroegste schilderijen van Staphorst.
De eerste keer dat Staphorst onderwerp is van een werk uit de schilderkunst is in 1763. Het is de Amsterdamse prentkunstenaar Anthonie van den Bosch die op één van zijn omzwervingen de schetsen maakt voor een serie etsen die later in het Rijksmuseum zouden komen te hangen. In 1790 maakt William Valter de tekening 'boschlandschap te Staphorst' – momenteel in het Teylers Museum te Haarlem – en in 1782 verschijnt een kleurrijke aquarel van een met pannen bedekte Staphorster boerderij van de hand van Wijbrand Hendriks, dat zich momenteel in het Prentenkabinet Leiden bevindt.
De schilderijen zijn exponenten van een Romantische periode in de schilderskunst, waarin schilders worden gedreven door zeer gedetailleerde en realistische manier van weergeven. De stroming kenmerkt zich door een grote belangstelling voor het platteland en het typische Nederlandse. Het schilderen op doek in de buitenlucht wordt populair en schilders zoeken de pitoreske landschappen, schilderachtige landweggetjes en boerenschuren op zich op te kunnen storten.
Vooral Oostelijk Nederland, met haar woeste heidevelden en met eikenhakhout begroeide zandgronden is een gewilde plek om te schilderen. Staphorst lag aan de doorgaande weg van Zwolle naar Drenthe en was in de 18e eeuw al bekend bij een kunstminnend publiek. Dominee Abraham Putman beschrijft hoe Staphorst in de zomertijd 'vermaaklyk' was en een gewilde bestemming was voor menig 'speel-reisjen'.
De 18e eeuwse schilderijen van van den Bosch, Hendriks en Valter zijn de eerste van een lange reeks kunstwerken die zich door Staphorst lieten inspireren. Sluijters, Jo Koster, Stien Eelsingh, om er maar een paar te noemen. Staphorst heeft altijd een aantrekkingskracht op beeldmakers uitgeoefend, niet altijd tot groot genoegen van het dorp zelf.
Bekijk de schilderijen van van den Bosch zelf in de catalogus van het Rijksmuseum. https://www.rijksmuseum.nl/nl/rijksstudio
Over de auteur
Antonie van den Bosch (1763 - 1838) was prentkunstenaar, kopiist, tekenleraar, schilder en tekenaar.. Hij kreeg zijn opleiding aan de Stads Teeken-Akademie te Amsterdam en werkte aanvankelijk in de behangselfabriek van Troost van Groenendoelen als decoratieschilder. Later legde hij zich toe op etswerk en maakte een omvangrijk oevre van portretten, landschappen en vooral veel nauwkeurige afbeeldingen van boerenhuizen.
Willen Valter (ca?1773 – 1851?) legde Staphorst waarschijnlijk vast op 17-jarige leeftijd. Hij was toen nog amateur. Later werd tekenen zijn professie. Hij werkte als militair ingenieur aan de kaart van de Bataafse Republiek.
Wijbrand Hendriks (1744 – 1831) schilderde portretten, landschappen, dierstukken en stillevens. Hij was naast kunstenaar vooral ook ondernemer en kunstverzamelaar. Hij kocht in 1772 het behangselbedrijf van Anthonie Palthe over om het later weer door te verkopen. Hij was jarenlang directeur van de Haarlemse teekenacademie en curator van de kunstcollectie van de Teylers Stichting. Het Staphorster schilderij stamt waarschijnlijk uit de periode 1782 – 1785, waarin Hendriks vaak op de Veluwe en omstreken verblijft.
In de media
Terug naar het overzicht