Verzameling van artikelen uit regionale, landelijke en internationale kranten over fotograferen en het fotografeerverbod in Staphorst.

Het fotografeerverbod uit 1937 in Staphorst is altijd een veelbesproken onderwerp in de Nederlandse kranten geweest. De verordening die mensen verbood om 'iemand op of aan de weg zonder diens toestemming te fotograferen' baarde veel opzien en gaf aanleiding tot wilde speculaties over de oorsprong van het verbod.

In de media

28-01-1928, De Sumatra post: 'Nieuwjaarskerkgang in Staphorst'
15-02-1932, Nieuwsblad van het Noorden: ‘De meisjes van Staphorst zijn, ook op het ijs, weinig bedeeesd voor den fotograaf’
26-11-1937, Nieuwsblad van Friesland: ‘Het fotografeeren te Staphorst. Verboden zonder toestemming’
03-08-1937, Het Vaderland: ‘Hoe Staphorst den zondag heiligt. Fotografeerende dames in een sloot geworpen’
04-08-1937, De Tijd: ‘Niet fotografeeren op zondag. Twee dames beleefden te Staphorst een onaangenaam avontuur artikel’
26-11-1937, Limburgsch dagblad: ‘Foto-verbod te Staphorst. Een toeristisch gebruik waarop de Staphorsters niet gesteld zijn’
25-09-1940, Leeuwarder courant: ‘Heel Staphorst op de foto’
12-08-1964, Nieuwsblad van het Noorden: ‘Raadsleden in Staphorst: Automobilisten hinderen de kerkgang op zondag’
14-09-1966, Limburgsch dagblad: 'Het is in Staphorst verboden de inwoners te fotograferen'
12-11-1966, Nieuwsblad van het Noorden: 'Geen gegluur'
10-08-1968, De Telegraaf: ‘Staphorst: Verbod tot fotograferen (spotprent)’
07-08-1968, De Waarheid: 'Fotografeerverbod in Staphorst'
19-08-1968, Limburgsch dagblad: 'Artikel 44a van Staphorster APV Vraagtekens bij een fotografeerverbod'
21-01-1972, Leeuwarder courant: „Niets met polio te maken” Staphorst kwaad over foto van invalide meisje’
08-12-1984, De Telegraaf: 'Fotograferen zonder toestemming nog verboden, maar… Staphorst wordt vriendelijk'
28-04-1990, Nieuwsblad van het Noorden: ‘Staphorst ziet fotoverbod over het hoofd’

Toelichting
Wendelien Voogd

Al sinds de uitvinding van de fotografie is Staphorst een dankbaar onderwerp geweest voor fotografen, amateur en professioneel. Vooral de zondagse kerkgang was een geliefd onderwerp. Een van de eerste foto’s hiervan stamt uit 1928, destijds gemaakt voor de landgenoten overzee. ‘Nieuwjaarskerkgang in Staphorst’ meldt het onderschrift van De Sumatra Post naast andere ‘echt Hollandsche tafereeltjes', zoals een boer op klompen en sleetje rijdende kinderen.

In 1937 was de Staphorster gemeenteraad het gefotografeer op zondag zat en stelde een verordening op, waarmee het in Staphorst verboden werd om  'iemand op of aan de weg zonder diens toestemming te fotograferen'.
De krantenstroom begint met het bericht over twee Nijmeegse dames die door boze Staphorsters in de sloot zijn gegooid als zij proberen foto’s te maken van de Staphorster Kerkgang. Vanaf dat moment is het fotografeerverbod in Staphorst een steeds terugkerend onderwerp voor artikelen en spotprenten in de Nederlandse media en kan het in geen enkel artikel over Staphorst meer ontbreken.

Naarmate de jaren vorderen ontstaat er steeds meer mythevorming rond het thema ‘fotografie in Staphorst’. Men zou er de fotocamera zien als ‘het oog van de duivel’, wat dan weer een overblijfsel zou zijn van een voor-christelijk bijgeloof. Het fotografeerverbod had waarschijnlijk echter een veel prozaïscher achtergrond– namelijk de ergernis over zich opdringende amateurfotografen tijdens de Staphorster kerkgang, die al vanaf de 18e eeuw opzien baarde en toeristen en dagjesmensen trok.

Geen duivels oog, de fotografie, maar wel een nieuw fenomeen, waar de Staphorsters aan moesten wennen. Een artikel uit 1940 beschrijft hoe men zich soms schoorvoetend, met gezonde spanning voor het onbekende, ‘uit lieten portretteren’ door een fotograaf in Meppel: ‘(..)Het was voor velen de eerste keer, want er waren tot nu toe nog heel wat Staphorsters, die nog nooit gefotografeerd waren. „Of 't ook piene dut" (of het ook pijn doet), informeerde daarom eenigszins angstig een oude boerin, die aarzelend bij den fotograaf binnenstapte’, schrijft de Leeuwarder courant in 1940.

De verhouding tussen Staphorst en de fotograaf is nooit helemaal ontspannen geweest. Er ging ook altijd veel mis. Zoals die ene keer in 1972 toen persfotograaf Piet de Nijs abusievelijk de veertienjarige Geesje Brinkman, door haar vriendinnen over de dijk geduwd in een rolstoel, als slachtoffer van de polio-epidemie fotografeerde. Ze bleek al sinds haar geboorte invalide en had niets met polio te maken. Ondanks de schuldbetuigingen van de fotograaf, zijn het dit soort vergissingen die fotografen in een kwaad daglicht hebben gesteld in Staphorst.

Is het dan nog steeds onmogelijk om in Staphorst te fotograferen? De officiële verordening van de gemeente bestaat nog steeds, maar wie de moeite neemt om de Staphorsters te leren kennen en op zijn minst toestemming voor een foto vraagt, kan rekenen op alle medewerking en opzienbarende foto’s (zie bijvoorbeeld het werk van Dirk Kok en Karine Versluis). 

Terug naar het overzicht